آخرین قسمت از بحث روضه منوره؛ گنبد مطهر حرم رضوی
تاریخچه
دستور ساخت گنبد بروی حرم مطهر، اولین بار در قرن ششم، توسط وزیر سلطان سنجر سلجوقی صادر شد.
نمای گنبد - در آغاز آجر زرد رنگ و بعد کاشی سنجری بود و در سال 932 ه.ق در زمان شاه طهماسب صفوی طلا کاری شد.
در عهد شاه عباس صفوی، (بعد از حمله و غارت ازبکان) برای بار دوم طلا کاری شد. (1010 ه.ق)
در زمان شاه سلیمان صفوی هم (پس از زلزله) دوباره مرمت شد. (1086 ه.ق)
نمای گنبد توپ خورده
در سال 1291 شمسی عده ای به تحریک بیگانگان آهنگ مخالفت با مشروطه رو زدند. سربازان روس هم به منظور پشتیبانی از مخالفان مشروطه، در پیرامون حرم مستقر شدند.
(هدف آنها به ظاهر متفرق کردن اوباش متحصن در حرم ولی در اصل، غارت اموال نفیس حرم بود!!!)
بالاخره سربازان روس با مسلسل و توپ سبک حرم رو به توپ بستند و بعد از 4 روز مقدار زیادی اشیاء قیمتی و نفیس به یغما رفت.
عکس زیر نخستین عکس از گنبد بارگاه رضوی هست که توسط عکاس کنسولگری بریتانیا و به درخواست مردم مشهد گرفته شد، تا اخبار این جنایت به همه جهان مخابره شود.
اما این واقعه با غرق شدن کشتی معروف تایتانیک همزمان رخ داد، در نتیجه ، این خبر انعکاس جهانی چندانی نیافت.
مرمت گنبد مطلا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در سال 1358 ه.ش خشت های قدیمی که به علت کمی ضخامت و گذشت زمان و حوادث و... ساییده و بدنما شده بود، برچیده شد و خشت هایی با ورقه های مسی (به ضخامت چهار برابر بیش از ورقه های قبلی)، به شیوه الکترولیت روکش طلا شد و بروی بتنی که روی گنبد ریخته شده بود نصب گردید.
***
# سوال: در کتیبه ی دور گنبد چی نوشته شده؟
جواب: پیرامون گنبد دو کتیبه وجود دارد؛
یکی در کمربند دور گنبد، درارتفاع 6/74 متری ساقه که در دو سطر به عرض 1/9 متر با حروف طلایی، روی زمینه ای لاجوردی با خط ثلث جلی و از خوشنویس معروف عصر صفوی، علیرضا عباسی است. در این کتیبه به طلاکاری گنبد توسط شاه عبای صفوی اشاره شده و نام و او و پیاده آمدنش از اصفهان به مشهد و توفیق وی در تزئین گنبد منور در سالهای 1010 تا 1060 ه.ق درج شده است.
در وسط این کتیبه سمت شمال گنبد، مقابل ایوان عباسی در صحن انقلاب بر لوحی با زمینه سبز، تاریخ تجدید طلاکاری گنبد پس از پیروزی انقلاب اسلامی نوشته شده که متن آن چنین است:
"در آغاز پانزدهمین قرن بعثت نبوی و در آستانه ی سالروز پیروزی انقلاب عظیم اسلامی ایران به رهبری قائد اعظم امام خمینی تجدید طلاکاری و تعمیرات گنبد مطهر انجام پذیرفت. صفر المظفر 1400 قمری"
کتیبه ای دیگر نیز در قسمت زیرین کتیبه کمربندی با چهار ترنج و به خط محمدرضا امامی دیده میشود که در سال 1086 ه.ق در زمان شاه سلیمان صفوی نوشته شده و در این ترنج ها به تعمیر و تزئین و طلاکاری مجدد گنبد اشاره شده است. سه ترنج آن آیاتی از قرآن را در بر دارد و ترنج چهارم نشان میدهد که چگونه گنبد پس از زلزله ی سال 1086 ه.ق تعمیر یافته است.
***
